De Groene Kaap: wonen in de hangende tuinen van Rotterdam
11/09/2018
De Groene Kaap
Rotterdam
Op Katendrecht verrijst in rap tempo het Rotterdamse antwoord op de mythische ‘hangende tuinen’: een reeks woontorens, met elkaar verbonden via groene hoven, bruggen en weelderige daktuinen. De perfecte plek om te wonen en elkaar te ontmoeten, aldus architect Koos Kok van bureau MASSA.
Koos Kok liep als jongere vooral warm voor groen. Toch bleek de hogere bosbouwopleiding die hij in Wageningen volgde, niet helemaal zijn ding. Hetzelfde gold voor de studie Landschapsarchitectuur. Al doende ontdekte hij wel dat zijn grootste talent ligt in het bouwen en ontwerpen. Maar Kok vergat de lessen over bosbouw en het landschap niet. In het werk voor zijn bureau MASSA spelen groen en de publieke ruimte een grote rol. Sterker, deze aanpak is zijn visitekaartje geworden. De Groene Kaap mag zijn voorlopige magnum opus heten.
Binnentuin maakt wonen fijn
Koos Kok: “Ik zie de publieke ruimte als een middel bij uitstek om mensen aan hun woningen, aan hun buurt en aan elkaar te verbinden. Het idee gezamenlijk verantwoordelijk te zijn voor de publieke ruimte vergroot de sociale controle en cohesie. Een binnenruimte, pleintje, hof of tuin waar bewoners elkaar ontmoeten, juist dát maakt wonen fijn.”
MASSA werkte aan het ontwerp van De Groene Kaap: grootschalig, stoer en met een verrassend groene binnenwereld. Koos Kok heeft het niet zo op gebouwen die er prachtig uitzien maar weinig binding hebben met de omgeving. “Een beetje het ‘gated community’-idee: van binnen één en al pracht en praal, maar van buiten ook wat anoniem en onpersoonlijk. Alsof je woont in een kantoorgebouw.”
Gerelateerde project(en)
Spontane ontmoetingen
Dat wordt De Groene Kaap dus niet. Al tijdens de eerste schetsen was de leidende gedachte: hier moet je thuiskomen: “De nadruk ligt niet alleen op samen wonen, het gaat ook om samen leven. De Groene Kaap wordt een plek die uitnodigt tot spontane ontmoetingen.”Waarom die ontmoetingen zo belangrijk zijn? Koos Kok: “Omdat ze wonderen doen voor het buurtgevoel. Zelf woon ik op de statige Rotterdamse Heemraadssingel, waar ik iedere ochtend mijn tai chi beoefen. Om mij heen laten buren massaal hun hond uit. De praatjes die je dan kunt aanknopen, zorgen voor een fijne sfeer op straat. We voelen ons onderdeel van dezelfde gemeenschap.” Met De Groene Kaap hoopt Koos Kok een vergelijkbare sfeer te creëren. Uniek aan het project is onder meer dat de hoven, bruggen en daktuinen een doorgaande groene route gaan vormen. Via een gastvrije entree kunnen de bewoners en bezoekers een wandeling door het complex maken. Het groene binnenterrein wordt zo een volwaardige verblijfsruimte.
Soort 'stad in de stad'
De woonblokken vormen een soort ‘stad in de stad’ waar allerlei mensen samenkomen, aldus Kok. “Net als Katendrecht zelf wordt het project een thuis voor mensen van alle leeftijden en verschillende leefstijlen. Jong en oud, gezinnen, stellen en singles, stedelijke genieters en mensen die wat meer op zichzelf zijn. En dat zie je terug in het woonaanbod. Naast zeer ruime eengezinswoningen komen er ook appartementen met een woonoppervlakte van 45m2 en groter. Er zijn volop mogelijkheden om de woning te kiezen die bij jouw leefstijl en levensfase past. De grote diversiteit aan woningen maakt het bovendien mogelijk wooncarrière te maken in De Groene Kaap of om als familie dicht bij elkaar te (blijven) wonen. Je kunt er letterlijk terecht van nul tot honderd jaar.”
Gevraagd naar zijn inspiratiebron voor de architectuur noemt Kok vooral de haven met haar typische industriële baksteengebouwen met grootschalige stalen rasters. Die stoere uitstraling vind je dan ook veelvuldig terug in zijn ontwerp voor De Groene Kaap. “Het metselwerk in warme aardetinten vormt de hoofdmoot en is de drager van het beeld dat De Groene Kaap moet uitstralen. Alle havengebouwen hebben een eigen uitwerking wat betreft rastertype, buitenruimte, raamcompositie, dakvorm en hoogte van de accenten. De rasters van wit beton omvatten steeds twee of soms drie woonlagen, zodat de schaal duidelijker wordt. Bij grootschalige ruimtelijke ingrepen verdikt het raster om bijvoorbeeld holtes en uitsnijdingen te accentueren. In de poorten wordt het raster geïntensiveerd, waardoor een soort schilderijenkabinet ontstaat.”
Daktuinoase
Ongekend voor Nederlandse begrippen is vooral de groene ‘daktuinenoase’. Dat heeft een reden, aldus Kok. “Bij de meeste bouwprojecten is weinig budget beschikbaar voor groen. Als je er niet bovenop zit, blijf je achter met slechts een paar plantenbakken, waardoor buitenruimtes alsnog stenig aanvoelen. Voor De Groene Kaap koos Stebru duidelijk voor een andere insteek. Groen moest van meet af aan worden meegenomen in het ontwerp.”
Duurzaamheid is een belangrijk aspect van De Groene Kaap. Koos Kok: “Uiteraard voldoet het gebouw wat de energieprestatie betreft aan de laatste eisen. Maar duurzaamheid is ook: een gebouw of stadsdeel dat na verloop van tijd nog steeds hoog gewaardeerd wordt. Ik wil dat mensen over een aantal jaren nog steeds zeggen: wat een uniek project!”